MANGANAN ING DESA
PAGERWESI KECAMATAN TRUCUK KABUPATEN BOJONEGORO
Dening Desy
Setyawati
Manganan yaiku salahsawijining tradisi kang ditindakake
dening masyarakat desa Pagerwesi kangge ngucapake raos syukur dhateng Gusti
ingkang Maha Agung. Manganan dipuntindakake kangge nyuwun marang Gusti ingkang
Maha Agung supados desanipun boten wonten penyakit lan sengkala, ugi supados
asilipun panen saged kathah. Miturut bapak Saniman adicara mangan boten amung
ngucapake raos syukur dhateng Gusti Maha Agung, ananging ugi ngucapake matur
nembah nuwun marang para pepunden
ingkang wonten desa Pagerwesi. Amergi sampun jagi desa Pagerwesi saking bebaya
lan malapetaka lan uga ngurmati para sesepuh ingkang wonten desa.
Miturut bapak Saniman tradisi manganan kedhah dipuntindakake
sedaya warga desa Pagerwesi boten amung tiyang jaler ananging uga tiyang estri
lan bocah-bocah ugi tumut ing adicara kasebut. Warga mbekta sesaji lan ugi
ambeng kangge adicara manganan. Ingkang dipunpimpin kaliyan Mbah Moden. Miturut
bapak Saniman manganan kedhah
dipuntindakake sedaya warga desa amergi supados sedaya warga desa selamet lan
ugi angsal berkah saking Gusti ingkang Maha Agung. Supados sedaya kaluwarga
saged urip makmur, lan asilipun panen saged kathah boten wonten sengkala lan
bebaya.
Tradisi manganan ing desa Pagerwesi kecamatan Trucuk
Kabupaten Bojonegoro dipuntindakake ing sasi Juni utawa Juli. Adicara manganan
ditindakake sasi Juni utawa Juli amergi ing sasi kasebut warga desa sampun
panen sedaya. Lan kangge ngucapake raos syukur marang Gusti ingkang Maha Agung
amergi sampun panen lan sampun dipunparingi rejeki. Supados panen salajengipun
saged kathah malih lan ugi dipun parigi selamet. Sasi Juni utawa Juli niku sasi ingkang barakoh, amergi masyarakat
desa Pagerwesi angsal panen, boten taneman pari nanging uga pola pendem kang
saged dados panguripan masyarakat.
Tradisi
manganan dipuntindke ing dinten Kemis legi lan Jemu’ah Pahing. Menapa dipuntindakake ing
dinten Kemis legi lan jemu’ah pahing, miturut Bapak saniman amergi sampun dados
kapitayan masyarakat desa Pagerwesi lan ugi sampun turun tinurun saking para
sesepuh. Lajeng kula nyuwun pirsa marang tangga
sanesipun inggih menika bapak Suwarn, miturut panjenenganipun inggih
sami menawi adicara manganan ditindakake ing dinten Kemis legi lan Jemu’ah niku
sampun dados kapitayan masyarakat lan sampun turun-tinurun saking para sesepuh
. Kula nyuwun pirsa kaliyan warga sanesipun pamanggihipun inggih sami kaliyan bapak
saniman, boten wonten ingkang mangertosi sebabipun adicara menika
dipuntindakake dinten Kemis legi lan jemu’ah pahing.
Papan panggonanipun kangge nindakake tradisi manganan
inggih menika wonten 5 papan panggonan. Ingkang kaping setunggal inggih menika
wonten punden Mbah Ngali. Adicara kaping setunggal dipuntindakake wonten punden
Mbah Ngali maergi gadhah tujuwan inggih menika kangge ngucapake raos syukur lan
ugi dedonga kangge Mbah Ngali, lan uga Mbah Ngali niku sesepuh kaping satunggal ing desa
Pagerwesi. Miturut bapak Saniman warga desa Pagerwesi percados menawi Punden
Mbah Ngali niku ingkang dados punjeripun desa Pagerwesi. Punjeripun inggih
menika papan panggonan ingkang nomer setunggal masyarakat desa Pagerwesi niku
hanetepi desa. Desa Pagerwesi niku tirose awujud naga, ingkang dados endasipun
inggih menika wonten ing Punden Mbah Ngali.
Kaping kalih wonten ing sendhang. Kenging menapa
dipuntindkakae wonten sendhang, amergi sendhang niku dados papan panggonanipun
Mbah Danyang Pagerwesi ingkang naminipun inggih menika Mbah Karminah. Miturut bapak
Saniman Mbah Danyang Pagerwesi niku danyang ingkang jagi desa Pagerwesi lan
tiyang estri kaping setunggal wonten desa Pagerwesi ingkang dipunpercados dening
masyarakat. lan ugi sendhang niku dados sumber toya ingkang diginakake
masyarakat desa Pagerwesi kangge panguripan. Dados adicara manganan kedhah
ditindakake wonten Sendhang, supados masyarakat boten supe kaliyan danyang desa
Pagerwesi. Lan minangka rasa syukur marang Gusti ingkang Maha Agung, amergi
sampun dipun paringi sumber toya kangge panguripanipun masyarakat.
Kaping tiga wonten Keramat Dandang. Menapa dipuntindakake
wonten Keramat Dandang, miturut bapak Saniman Keramat Dandang niku petilasanipun
pangeran Sumber Nyawa. Prajurit ingkang jagi katentremanipun warga desa
Pagerwesi saking bebaya lan sengkala. Tujuwanipun inggih menika supados
masyarakat tansah kemutan marang pangeran Sumber Nyawa lan kangge ngucapake
raos syukur amergi boten wonten bebaya ing desa Pagerwesi. Menawi boten
dipuntindakake adicara wonten Keramat Dandang bakal wonten bebaya lan
malapetaka.
Kaping sekawan inggih menika wonten ing Watu Gedhe Mbah
Bulu. Adicara manganan dipuntindakake wonten ing Watu Gedhe Mbah Bulu amergi
papan panggonan kasebut dados petilasanipun Raden Rono Joyo ingkang jagi
wilayah Gunungan. Tujuwanipun supados lemah wonten Gunungan kasebut mboten
jengkur. Warga desa Pagerwesi percados menawi boten dipuntindakake lemah
ingkang wonten wingkingipun griyanipun warga saged jengkur. Watu Gedhe Mbah
Bulu cacahe niku wonten 3 watu ingkang mangen wonten pucukipun Gunungan ingkang
dipuntanduri wit-witan. Masyarakat desa Pagerwesi percados menawi Watu gedhe
Bulu niku ingkang jagi palemahan Gunungan.
Lan kaping pungkasan wonten kuburan desa Pagerwesi.
Kuburan ingkangd dados papan panggonanipun adicara manganan inggih menika
kuburanipun Mbah Panjak Emprak. Mbah Panjak Emprak inggih menika tiyang ingkang
seda kaping setunggal ing desa Pagerwesi. Dados kenging menapa dipuntindakake
wonten papan panggonan mriku, amergi kangge ngajeni lan dedonga supados dipun
paring selamet lan ngilingake menawi manungsa niku bakal seda. Boten amung niku
kemawon ananging uga supados masyarakat angadhahi raos syukur marang Gusti
ingkang Maha Agung amergi ngantos saniki dipunparingi keselametan lan
kesehatan.
Tata lampahipun adicara manganan yaiku wonten adicara pra
lan inti. Adicara pra inggih menika saben kaluwarga nyepakake uabarampen. Saben
kaluwarga damel ubarampen kangge adicara manganan. Saben adicara ing papan
panggonan kedhah mbekta ubarampen. Ubarampen ingkang dipunginakake kangge
adicara manganan niku maneka wernanipun. Saben kaluwarga nyepakake sesaji,
ambeng lan uga jajanan pasar. Sesajinipun dipunwadahi takir. Takir inggih
menika wadah saking godhong gedang kang disunduk ngangge biting saking godhong
klapa. Takiripun cacahe wonten kalih. Takir kapisan isinipun inggih menika sego
bucu, endhog, lan sekar. Takir sanesipun isinipun inggih menika wonten cenggeh,
gerih dodok, kembang gantal, dhuwit tapak slawe ( dhuwit 125 utawa 1.250).
Ambengipun isinipun wonten sego bucu, panggang pitik, lawuh kang arupi tempe goreng, mie, jangan
tewel, lan uga urap kacang. Jajanan pasar wajib wonten, iisinipun inggih menika
wonten jadah, apem, kucur, onde-onde, gedhang, krecek/renginang, tape lan
jajanan pasar sanesipun. Ambeng niku
dados simbol saking asilipun bumi ingkang sampun diolah masyarakat ingkang
dados panguripanipun masyarakat. sego bucu niku wujud saking asilpun bumi
inggih menika pari. Menapa kok dipunwujud bucu, miturut Bapak Saniman supados
napa ingkang dados kekarepanipun masyarakat saged kalampahan. Panggang pitik
wujud saking kewan ingkang saged dipundhahar masyarakat. Tempe ingkang asalipun
saking dele, kacang, tewel niku minangka simbol tetaneman ingkang dipuntanem
dening masyarakat. Syaratipun damel ambeng, wayah masak boten angsal dipunicip.
Miturut Bapak saniman kenapa jajanan pasar jadah niku
wajib wonten, amergi jadah niku gadhahi makna kangge masyarakat supados
langkung raket paseduluranipun. Apem ateges supados masyarakat urip ayem lan
tentrem boten wonten bebaya lan sengkala. Onde-onde gadhahi makna menawi
manungsa urip niku kayata onde-onde ingkang wujudipun bunder boten wonten
ujungipun. Kekarepanipun manungsa niku kathah sanged mboten wonten pungasane.
Dados supados masyarakat niku saged ngontrol napa kemawaon ingkang dados
kekarepanipun. Gedhang supados padhang marganipun. lan ugi jajanan pasar
lintunipun ingkang maneka wernanipun ingkang gadhahi makna pagesanganipun
manungsa niku maneka wernanipun. Sipap lan tumindak manungsa niku wonten ingkang
becik uga ala. Mula tujuwanipun kenging menapa kok ngangge jajanan pasar inggih
menika supados masyakat saged milah tumindak ingkang becik lan tumindak ingkang
ala.
Miturut Bapak Saniman adicara intinipun dipunwiwiti
saking punjeripun desa Pagerwesi. Desa Pagerwesi lambangipun inggih menika
awujud Naga, dados menawi adicara tradisi manganan kedhah dipuntindakake saking
punjering desa inggih menika endasipun Naga. Tata lampahipun tradisi manganan inggih menika;
(1) Dinten Kemis legi tabuh 09.00 WIB warga desa
Pagerwesi nindakake bancaan wonten punden Mbah Ngali. Tata lampahipun inggih
menika kaping satunggal warga desa Pagerwesi nyekar lan nyelehakake sesaji
wonten pundenipun lajeng Mbah Moden mimpin donga. Sasampunipun donga warga
kabeh liron ambeng. Lan dhahar sesarengan wonten papan panggonan mriku.
(2) Malem Jemu’ah
Pahing tabuh 19.00 WIB warga desa kempal wonten ing sendhang. Adiacara kasebut
nyelehakake sesaji lajeng Mbah Moden mimpin tahlil. Ing adicara kasebut warga
boten mbekta ambeng. Dados amung mbekta sesaji kemawon.
(3) Dinten Jemu’ah Pahing tabuh 09.00 WIB warga kempal
wonten keramat dandhang. Tata lampahipun inggih menika sami kaliyan tata
lampahipun wonten pundenipun Mbah Ngali. Warga desa Pagerwesi nyekar lan
nyelehakake sesaji wonten pundenipun lajeng Mbah Moden mimpin donga.
Sasampunipun donga warga kabeh liron ambeng.
(4) Dinten Jemu’ah
tabuh 11.00 warga desa Pagerwesi bancaan wonten Watu Gedhe Mbah Bulu. Wonten
mriku ambeng boten dipun dhahar wonten mriku, ananging dipun bekta manthuk lan
dipun dhahar wonten griyaniun piyambak-piyambak.
(5) lan pungkasan inggih menika nyekar lan bancaan wonten
kuburan kang dipuntindakake dinten Jemu’ah tabuh 13.00 WIB sasampunipun sholat
Jemu’ah. Wonten kuburan sasampunipun dedonga lan tahlil warga liron ambeng
lajeng dipun dhahar sesarengan lan wonten ambeng ingkang dipunbekta manthuk.
No comments:
Post a Comment